Beyaz Geceler / Fyodor Dostoyevski

Kitapçıda Can Yayınları rafında dalgın dalgın bakarken gözüm takılmıştı Beyaz Gecelere. Alt başlığı birkaç kez okumuştum “Bir Hayalperestin Anılarından.” Hafif bir sersemlik vardı o gün üstümde kafamı toparlayamıyordum. Elime aldım ve arka kapağını okumaya başladım biraz silkelenerek. Öykünün yalnız ve hayalperest anlatıcısı diye başlıyordu ilk cümle. Kendi ruh halimle çok bütünleştirmiştim o an. Bende bir nevi böyle sayılırım diyordum kendime. Yalnız ve tek sığınağı hayalleri olan bir kızın eline çok yakışır bu kitap diye düşündüm hemen ardından. Kasaya gittim ve elimde birkaç kitapla birlikte aldım.

O sıralarda Zülfü Livaneli’nin Seranad kitabını okuyordum. Sonlarına yaklaşmıştım ve bir gün öncesinden o kadar çok ağlamıştım ki Seranad’ı okurken, sanırım o gün biraz sersem gibi olmamın sebebi oydu. Seranad’ı bitirir bitirmez Beyaz Geceleri aldım elime. Beklediğimden daha harika çıkınca tüm kitapları içime sokmak geliyordu. İnanılmaz akıcı ve kolay okunan bir kitaptı Beyaz Geceler.

Konuşacak tek kimsesi olmayan bir adam. Yalnızlığın öyle bir boyutu ki anlattığı kimse bu kadar yalnız olmamıştır diyor insan kendine. Nesneler ile dost olan bir adam bu, öyle ki birisi ile gülümsese bu onun için hayli önemli bir olay oluyor. O hayal dünyasının inanılmaz tasviri beni muhteşem etkiliyor. Bu dünyayı kimse bu kadar iyi anlatamaz diyorum. Ve bir gün kendisi gibi olan bir kız ile tanışıyor. Onun kadar yalnız sayılmaz halbuki bu kız. En azından bir kiracıları bir de ninesi vardır. Ama pek konuşmaz ve dışarıya çıkmaz. Aynı derecede hepimiz kadar hayalperesttir bu kızda. Birbirlerine hayal dünyalarını ve kendi hikayelerini anlatırlar bu öyküde. Kahraman kızdan çok etkilensede duygularını gizler.

Arka kapakta “dört gece süren bir aşkın hayali olarak tanımlanmış.” Dostoyevski 27 yaşındaymış bu öyküyü yazdığında. İkinci kez bir eserini okuyorum Dostoyevki’nin. Nokta atışı tespitleri gönlümü fethetti doğrusu. Okuduğum kadarıyla müthiş bir yalnızlık çektiğini ve hayal dünyasının içinden çıkıpta gerçek hayata adapte olamamış gibi düşünüyorum. Belki de onu böyle düşündüğüm için kendimi ona çok yakın hissediyorum bilemiyorum. Bende kendimi hayallerimin içinde kapana sıkışmış ve çoğu zaman dış dünyaya çıkmayan çıkmak istesede çıkamayan biri olarak görüyorum. Benim en çok etkilendiğim yönü bu. Derin bir edebiyat bilgim olmamakla birlikte okurken hep yazarın bunu yazarken hangi duyguda olduğunu düşünmeye çalışıyorum. Yazarla bütün olmaya ve onun hislerini anlamaya çalışıyorum. Belkide kimi zaman küçük kimi zaman büyük olan o cümlelerin içinde kendimi bulmaya. Böyle olunca o eser bana daha fazla anlam katıyor ve yol arkadaşım oluyor.

Bu kitapta kendi kurduğum hayallerden utanırken onlardan kurtulmaya çalışırken, aslında insanların ortak noktası olan saçma hayallerin herkeste olabildiği beni hoşnut ediyor. Ve Dostoyevski’nin başka bir eserini okumak için sabırsızlanıyorum…

*Alıntılar

*... biliniz ki, yanlış insana karşı duyulan sevgi çabuk unutulur.

*- Yalnız ne demek anlıyor musunuz?

- İyi de ne demek yalnız? Yani kimseyi görmüyor musunuz?
- Hayır, hayır, birini görmekse görüyorum, ama yine de yalnızım.

* Hepimiz alınyazımıza dargınız, yaşamdan bıkıp bezmişiz.

* Zekâyla güzellik birlikte olunca birbirlerine o kadar yakışıyolardı ki...

* “Çünkü insanlar kendileri mutsuz olmadıkça, başkalarının mutsuzluğunu asla anlayamazlar.”

* ''En güzel yıllarımı heba etmişim! Artık bunun farkındayım ve fark etmiş olmaktan acı duyuyorum.''

* "Yirmi yıl sizi sevmiş olsaydım yine de şu andakinden fazla sevemezdim ."

* Dostluğa hazırım, işte elim... Ama lütfen bana aşık olmayın!

* —Aşık mı oldunuz? Kime?
—Hiç kimseye. Bir ideale.

* Kalbim konuşurken susmayı bilmem.

* "...hayal dolu gecelerimin ardından kendime gelişim çok korkunç oluyor! "

* Etrafına bir baksana, onca insan, onca gözyaşı, onca acı, bir soluk bile alamadan koşuşturmayla geçip giden onca yaşam!

* "Sanmayın ki bu gözyaşlarım zayıflığımdandır, geçene kadar bekleyin..."

* Bu kadar fazla açıldığıma, içimi döktüğüme, kitap gibi konuştuğuma pişmandım. Karşımdakinin beni anlayacağından emin olmadan ne diye açılmıştım?

* Gerçekten de herkes için bir yabancıydım.

* "Sen mutlusun diye herkesin birdenbire mutluluğa boğulmasını istiyorsun.
Tek başına mutlu olmak sana azap veriyor, zor geliyor!"