Garip ve Ürpertici - Ceza Sömürgesi / Franz Kafka

Suç ve Ceza İlişkisine Farklı Bir Bakış

Bir sömürgede suç işleyen bir askerin bir makineyle cezalandırılması anlatılıyor.  İsimsiz bir ada da savunması alınmayan bir mahkumun suçunu dahi bilmediği halde doğal kabul edilen bir yaklaşımla cezalandırılması anlatılır. Doğru dürüst yargılanmadan, suçlu olup olmadığı araştırılmadan cezaya çarptırılan mahkumların korkunç şekilde infaz edilmesi için tasarlanmış bir makine var. Sömürgenin eski komutanı tarafından tasarlanan bu korkunç makineyle suçlunun işlediği varsayılan suç vücuduna kazınarak, on iki saat acı çektirerek öldürülür. 

“Ayrıca mahkûm öyle köpek gibi itaatkâr görünüyordu ki, sanki bayırlarda dolaşsın diye serbest bırakılsa idam başlarken geri dönmesi için ıslık çalmak yeterli olacaktı.”

Yeni komutan ise bu ceza makinesini istemiyor. Bu makine anlatıldığında öykünün içine tüyleriniz ürpererek giriyorsunuz. Bunun için bir gözlemci olarak uzman geliyor, cezayı izlemek ve yorumunu yeni komutana bildirmek için. Subay ise suç ve ceza ilişkilerini uzmana anlatıyor kitap boyunca.

"Meseleyi anlatayım size. Burada, ceza sömürgesinde yargıçlık görevi bendedir. Gençliğime rağmen. Eski komutan zamanında da bütün ceza konularında ona yardımcı olurdum, bu aleti de en iyi ben bilirim. Benim esas aldığım şey şu: Suçtan şüphe edilmez. Başka mahkemeler bu esasa göre hareket edemezler, çünkü tek kişiden oluşmazlar ve onların da üzerinde başka mahkemeler vardır. Buradaysa durum böyle değil, en azından eski komutan zamanında öyle değildi. Gerçi yeni komutan mahkememe karışmaya heveslendi ama bugüne kadar onu işin dışında tutmayı başardım, bundan sonra da başaracağım."

"Eğer adamı önceden çağırıp sorgulasaydım karışıklık çıkardı. Yalan söylerdi, eğer ben yalanlarını çürütürsem onların yerine başka yalanlar söylerdi filan. Ama şimdi elimde ve bir daha bırakmam. Şimdi her şey anlaşıldı mı?"

"Mahkum yatakta yatarken yatak harekete geçirildiğinde, tırmık onun bedeninin üzerine indirilir. Uçları adamın bedenine hafifçe değeceği şekilde kendini ayarlar, ayarlama tamamlanınca bu çelik bant hemen gerilip çubuk şeklini alır. Ve oyun başlar. Bu işe aşina olmayan biri dışarıdan bakınca cezalar arasında bir fark görmez. Tırmık hep aynı şekilde çalışır gibi görünür. Sarsılarak sivri uçlarını insanın bedenine saplar, sarsılan yatak da adamın bedenini titretmektedir."

“Gördüğünüz gibi tırmığın şekli insan bedenine uyumlu; şu tırmık belden yukarısı için, şu tırmıklar bacaklar için, kafa içinde şu küçük oyma kullanılıyor…

… Uçları adamın bedenine hafifçe değeceği şekilde kendini ayarlar, ayarlanma tamamlanınca bu çelik bant hemen gerilip çubuk şeklini alır. Ve oyun başlar. Bu işe aşina olmayan biri dışardan bakınca cezalar arasında bir fark görmez. 

… iki türlü iğne var, bunlar çeşitli şekillerde düzenlendi. Her uzun iğnenin yanında bir de kısa iğne bulunuyor. Uzun olan yazıyor, kısası da su fışkırtıyor, kanı silsin ve yazı hep okunaklı kalsın diye…”

Ceza sistemi öyle bir işleyişteydi ki ne suç işlersen vücuduna o suç; tırmıklarla kazınarak yazılıyordu. On iki saat süren bu işkencenin yarısında zaten mahkûmun vücudu suçuna göre delinmiş oluyordu.

Bütün yetkileri tekelinde bulunduran subay ve mahkumun yaşadıkları oldukça korkunç, gezginin tanık olduktan sonra bu sistemi onaylamadığını öğrendiğinde ise subayın vereceği karar şaşırtıcılıktan öte.

Arka Kapaktan Ceza Sömürgesi;

“Acıma olmayan bir zekayla kurgulanmış bir mekanizmanın, suçlu ya da suçsuz olması gözetilmeksizin mahkum kılınmış insanları bürokratik bir katılıkta ve doğal kabul edilen bir yaklaşımla cezalandırdığı garip ve ürpertici bir tören betimleniyor. Bir yanda duygusal açıdan olaya mesafe koyan, suskun kalan tanık gezgin, öbür yanda yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendi üstüne almış subay…

35 sayfalık bir öykü, mutlaka okunması gerekenler arasında olmalı bence…